فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت سنجش عملکرد مبتنی بر متغیرهاي چندگانه حسابداري شادي شاهوردیانی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس ندا مایناي ی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملارد گروه حسابداري (مسي ول مکاتبات) Nedamainay2010@yahoo.com محمد علیجانی گروه حسابداري دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملارد تاریخ دریافت: 92/5/20 تاریخ پذیرش: 92/9/30 چکیده سنجش عملکرد مبتنی برمتغیرهاي چندگانه حسابداري از موضوعات با اهمیت تلقی می شود که کمک به تحلیل- گران بازار بورس اوراق بهادار در انتخاب سهام هاي مناسب براي سرمایه گذاري نگهداري ویا فروش سهام کمک می نماید. از جمله مهمترین مواردي که مورد توجه سرمایه گذاران است نرخ بازده سهام است که سرمایه گذاران اغلب به دنبال بالاترین بازده براي سرمایه گذاري هاي خود هستند و عمده ترین منابع اطلاعاتی سرمایه گذاران جهت پیش بینی نرخ بازده سهام نسبت هاي مالی و حسابداري است. در این تحقیق از صورت هاي مالی 50 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهاداردر دوره زمانی 1386 تا 1390 استفاده شده است. روش آماري در این تحقیق رگرسیون پنل دیتا می باشد و آزمون فرضیه ها با استفاده از نرم افزار Eviews صورت گرفته است. نتایج بدست آمده از بررسی فرضیه هاي تحقیق نشان دهنده آن است که بین نسبت ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار نسبت سود خالص به ارزش بازار نسبت جریان هاي نقد عملیاتی به ارزش بازار با نرخ بازده سهام عادي رابطه معنی داري وجودارد. واژههاي کلیدي: نسبت ارزش دفتري به ارزش بازار نسبت سود خالص به ارزش بازار نسبت جریان هاي نقد عملیاتی به ارزش بازار نرخ بازده سهام عادي بورس اوراق بهادار تهران. 69
فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران 1- مقدمه هر روز تعداد زیادي از سرمایه گذاران دربازارهاي سهام درحال داد و ستد می باشند.سرمایه گذارانی که در این بازارها به خرید و فروش سهام می پردازند نگرانی هایی دررابطه با اینکه آیا سهام مورد مبادله داراي ارزش بوده است ویا اینکه آیا سهام را با قیمت صحیح مبادله کرده اند و... که با کمک علم حسابداري می توان این نگرانی ها راکاهش داد. سرمایه گذاران انتظار دارند که شرکت برارزش سرمایه آنها بیفزاید و تا بیش از مقداري که سرمایه گذاري نموده اند بازده کسب نمایند که در واقع بازده سهام یکی از فاکتورهاي مهم درانتخاب بهترین سرمایه گذاري است و سرمایه گذاران اغلب به دنبال بالاترین بازده براي سرمایه گذاري خود هستند و جهت رسیدن به بازده مورد انتظار باید قبل از سرمایه گذاري پیش بینی از نرخ بازده سهام داشته باشند که با بررسی نسبت هاي مالی که از صورتهاي مالی استخراج می گردد می توانند به اطلاعات مورد نیاز دست پیدا نمایند که این تحقیق بیان کننده اهمیت افشاي اطلاعات حسابداري وگزارشگري مالی ومتغیرها براي سازمان بورس اوراق بهادار وکمیته تدوین استانداردهاي حسابداري است. هدف این تحقیق سنجش عملکرد برخی از نسبت هاي حسابداري با نرخ بازده سهام عادي می باشد تا تحلیل گران بازار بورس اوراق بهادار را در انتخاب سهام هاي مناسب براي سرمایه گذاري نگهداري ویا فروش سهام کمک نماید. امروز تجزیه و تحلیل نسبت هاي حسابداري یک تکنیک قوي و ابزاري مناسب براي سرمایه گذاران درجهت شناخت هرچه بهتر وارزیابی عملکرد گذشته حال و پیش بینی آینده و نیز بازده آتی می باشد. 2- مبانی نظري و مروري بر پیشینه پژوهش حسابداري فرآیند شناسایی اندازه گیري و گزارشگري اطلاعات اقتصادي است که براي استفاده کنندگان اطلاعات مزبور امکان قضاوت وتصمیم گیري آگاهانه را فراهم می سازد. رشد فزاینده و پیچیدگی هاي جامعه نیاز به اطلاعات اقتصادي مربوط وسیستمهاي اطلاعاتی و همچنین فرآیندهاي مولد اطلاعات را توجیه می کند (نیکخواه آزاد- 3-1388 ) مطالعه سیستم هاي اطلاعاتی حسابداري چگونگی ثبت تلخیص و گزارشگري رخدادهاي تاثیر گذار بر سازمان راتجزیه وتحلیل می کند. این رخداد ها با استفاده از منابع رایانه اي وانسانی سازمان ثبت می شوند و با استفاده از روشها واهداف تلخیص می شوند ودر نهایت به صورت اطلاعات براي اشخاص ذینفع درون سازمانی وبرون سازمانی گزارش می شوند(دستگیر و سعیدي- (8-1389 حسابداري به عنوان یک سیستم اطلاعاتی است که توسط داده هاي ورودي خود که همان رویدادهاي مالی وحسابداري است به خروجی هایی که درقالب صورتهاي مالی نمایش واراي ه داده می شود صورتهاي مالی اطلاعات مفی دي رادر اختی ار س رمایه گذاران ق رار می دهند صورتهاي مالی محصولات نه ایی سیس تم اطلاعاتی حسابداري تلقی می گردد و مهمترین هدف سیستم اطلاعاتی حسابداري می توان تامین واراي ه اطلاعات مفید براي تصمیم گیري بیان نمود. صورت هاي مالی اساسی عصاره کلیه فعالیت ها ورویدادهاي مالی واقع شده طی دوره زمانی معمولا یکساله است که هدف اساسی گزارشگري مالی در اختیار گذاردن اطلاعات مفید براي طیفی گسترده از استفاده کنندگان صورت هاي مالی است که در اتخاذ تصمیمات اقتصادي مفید واقع گردد. تصمیمات اقتصادي شامل مواردي از قبیل فروش یا حفظ سرمایه گذاري در اوراق بهادار یک واحد تجاري وابقاء یا جایگزینی مدیران می باشد.گزارشگري صورت هاي مالی هنگامی می تواند در تصمیمات اقتصادي مفید واقع گردند که خصوصیات کیفی مربوط بودن قابل اتکاء بودن قابل مقایسه بودن و قابل فهم بودن را در برداشته باشند (دستگیر وسعیدي- 10-1389 ) از بین اطلاعات مالی وحسابداري گوناگون نرخ بازده سهام یکی ازشاخص ترین عوامل براي سرمایه گذاران وتصمیم گیریهاي اقتصادي شان است وآنرا می توان فصل مشترك اطلاعات مورد توجه و نیازعمومی این دسته ازاستفاده کنندگان دانست(مرادزاده فرد- 1383 ). 70
سنجش عملکرد مبتنی بر متغیرهاي چندگانه حسابداري / شادي شاهوردیانی ندا مایناي ی و محمد علیجانی بازده سهام یکی از مفاهیم مهم و پیچیده است که از عوامل مختلفی تاثیر می پذیرد.بازده سهام را می توان متاثر از عواملی شامل تغییرات شرایط اقتصادي سیاسی فرهنگی اجتماعی واکنش هاي هنجاري در خرید سهام ریسک بازده دارایی ها و بویژه اقلام صورتهاي مالی از قبیل ارزش دفتري سود جریان هاي نقد عملیاتی و...و اطلاعات اراي ه شده توسط آنها و بسیاري از عوامل دیگر ازاین دست دانست.امروزه تجزیه متغیرهاي حسابداري یک تکنیک قوي و ابزاري مناسب براي سرمایه گذاران در جهت شناخت هر چه بهتر ارزیابی عملکرد گذشته حال و آینده و نیز بازده آتی است. سود حسابداري از دیدگاه هاي مختلفی داراي سودمندي است از جمله سرمایه گذاران آن را معیار کارایی دانسته سرمایه گذاران و اعتباردهندگان براي ارزیابی قدرت سوددهی آتی و احتمال خطر سرمایه گذاري و وام دهی آن را ارزیابی می کنند. بازار سرمایه نیز به سود واکنش نشان می دهد زیرا محتواي اطلاعاتی سود به اوراق بهادار هدایت شده و سپس بازار نسبت به آن عکس العمل نشان می دهد. در دهه اخیر با توجه به شرایط اقتصادي و گسترش موسسات فنی سرمایه گذاري و همچنین تکنیک هاي ارزیابی فرموله کردن یا انتخاب نحوه سرمایه گذاري در سهام عادي سرمایه گذاران اهمیت زیادي را براي حفظ سرمایه و سود و یا افزایش سرمایه خود قاي ل می شوند و همه دیدگاه ها مبتنی بر روش هاي علمی تجزیه و تحلیل و ارزیابی از قدرت سود آتی سهام استوار است. در واقع مسي له یک سرمایه گذاري آن است که چه سهمی خریداري شود و چه وقت خریداري شود عامل قیمت هنوز بسیار مهم و شاید مهم ترین عامل در خرید سهام عادي باشد. در واقع نوسانات اقتصادي قیمت ها با دامنه اي وسیع تغییر می کنند. به همین جهت یک سرمایه گذار همیشه باید این سوال را مد نظر قرار دهد که آیا بدون توجه به کیفیت ارزش ذاتی مبتنی بر ارزیابی واقعی قدرت پرداخت سود و سایر عواملی که در خرید اوراق بهادار اثر دارند قیمت بالایی را پرداخت نمی کنند (سالنامه بورس اوراق بهادار تهران 26 1371 ) سنجش عملکرد از وظایف مدیریتی به شمار آمده و مفهوم عینی به کسب و کار و مدیریت داده است (رهنماي رودپشتی و دیگران 339 1385 ).سنجش عملکرد فرایند رسمی فراهم آوردن اطلاعات در مورد نتایج کار است. درخصوص سنجش عملکرد متغیرهاي چندگانه حسابداري با نرخ بازده سهام عادي با توجه به شرایط زمان مکان نوع صنعت عوامل اقتصادي و نحوه انجام تحقیق نتایج گوناگونی حاصل می شود و این تحقیق با هدف توسعه نتایج تحقیقات قبلی تلاش دارد به سنجش ارتباط برخی از متغیرهاي حسابداري با نرخ بازده سهام در شرکت هاي پذیرفته شده دربورس بپردازد. تحقیق هاي مرتبطی درخصوص رابطه بین متغیرهاي چندگانه حسابداري ونرخ بازده سهام عادي وجود دارد که به برخی از تحقیقات داخل و خارج از کشور اشاره شده است. مطالعات خارج از کشور تحقیق گریک ودیچو وهمکاران در رابطه با ارتباط بین متغیرهاي بنیادي وبازده سهام می باشد.یافته هاي آنان نشان داد نسبت هاي بنیادي بازده سهام را تحت تاثیر قرار می دهد. لام با بررسی اثر متغیرهاي بتا اندازه شرکت نسبت ارزش دفتري به قیمت بازار ونسبت سود به قیمت بر بازده سهام دربورس هنگ کنگ به این نتیجه رسید که بتا قدرت تبیین بازده سهام دربورس هنگ کنگ را نداشته اما سه متغیر اندازه شرکت نسبت ارزش دفتري به قیمت بازار ونسبت سود به قیمت با بازده سهام مرتبط هستند. استون هریس و اولسون در سال 1992 ارتباط بین بازده و سود حسابداري را با این فرض که با افزایش دوره هاي زمانی میزان همبستگی این دو متغیر نیز افزایش می یابد مورد بررسی قرار دادند. در این تحقیق متغیر مستقل سود عملیاتی و متغیر وابسته بازده سهام بوده و از این تحقیق نتیجه گرفتند که در دوره هاي زمانی طولانی تر همبستگی بین دو متغیر افزایش می یابد و سود میزان بیشتري از بازده راتبیین می کند. مطالعه برنارد دربرگیرنده رابطه بین ارزش بازار هرسهم ومتغیرهاي حسابداري ازقبیل :ارزش دفتري سال سوم / شماره نهم/ بهار 71 1393
فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران هرسهم سودهرسهم بوده است دراین مطالعه نشان داد که متغیرها ي حسابداري پیش گفته می تواند 68 درصد تغییراتدر ارزش بازار سهام را تبیین نماید. مطالعات داخل کشور ساسان مهرانی و کاوه مهرانی پژوهشی را باعنوان بررسی رابطه بین نسبتهاي سودآوري و بازده سهام انجام دادند. که چنین نتیجه گیري گردیده که بین برخی متغیرها مانند رشد فروش رشد سود و بازده داراییها با یکدیگر همبستگی وجود دارد و متغیرهایی نظیر بازده داراییها بازده حقوق صاحبان سهام نسبت حاشیه سود و سود قبل از مالیات معیار مناسبی جهت پیش بینی بازده سهام تلقی می شوند. تحقیق توسط مهدي مراد زاده فرد تحت عنوان بررسی نقش متغیرهاي چندگانه حسابداري در پیش بینی بازده سهام عادي انجام گرفته است که به ارزیابی متغیرهایی همچون نسبت ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار سهام سود به ارزش بازار سهام وجریان نقد عملیاتی به ارزش بازار سهام پرداخته است.نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که اطلاعات مربوط به نرخ بازده سرمایه گذاري تغییر در وجوه نقد عملیاتی ارزش بازار شرکت نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و توزیع سود نقدي بر بازده غیر عادي آتی سهام تاثیر گذار است. این تحقیق به ارزیابی قدرت پیش بینی متغیرهاي حسابداري در شناسایی بازده سهام به صورت تک متغیره و چه بصورت جمعی پرداخته بود. بهرامفر وشمس عالم پژوهشی رابراي بررسی تاثیر اطلاعات حسابداري بر بازده غیر عادي سهام انجام دادند.متغیرهاي مورد استفاده آنها درجه اهرم مالی اقلام تعهدي نرخ بازده سرمایه گذاري رشد دارایی هاي ثابت تغییر در وجوه نقد عملیاتی ارزش بازار شرکت نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام وهزینه مالی بود.یافته هاي آنها نشان داد متغیرهاي حسابداري غیر از سود در ارزیابی سهام از اهمیت زیادي برخوردار است تحقیقی توسط آقاي علی شریف جدیدي با عنوان بررسی رابطه بین متغیرهاي حسابداري و بازده سهام به تفکیک صنایع در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادارتهران صورت پذیرفته است. این تحقیق با هدف اراي ه مدل تصمیم گیري از طریق مطالعه روندها و روابط مربوطه در فرضیات پژوهش که شامل بررسی روابط بین رشد فروش خالص رشد سود عملیاتی ورشد سود خالص با بازده سهام در صنعت هاي بزرگ بورس اوراق بهادار تهران و نیز گروه هاي متشکله آ ن به صورت منفرد ونیز یکجا دربازه زمانی پنج ساله اجرا شده 87 تا 83 است.نتایج حاصله پس از بررسی ها به معنا دار نبودن فرضیات در اکثر صنایع به استثناي صنعت محصولات شیمیایی و دارویی اشاره دارد که نشان دهنده نقایصی در بورس اوراق بهادار و روندهاي گزارش دهی و نیز مبناي تصمیم گیري در بورس است. در 3- متغیرهاي پژوهش وتعریف عملیاتی آن این پژوهش 4 متغیر مطرح شده است که این اطلاعات از ترازنامه صورت سود وزیان و صورت جریانات نقدي شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار استخراج گردیده است که متغیرهاي تحقیق عبارتند از: نرخ بازده سهام عادي: بازده سهام از جمع مبلغ سود پرداخت شده به سهام به علاوه تغییر در ارزش آن طی یک دوره مزایاي سود سهمی و مزایاي حق تقدم خرید سهام به دست می آید.در صورت تقسیم حاصل جمع مبالغ فوق بر قیمت سهام در ابتداي دوره نرخ بازده سهام حاصل می گردد. نسبت ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار سهام: این نسبت از تقسیم ارزش دفتري (جمع حقوق صاحبان سهام با توجه به ترازنامه) بر ارزش بازار سهام آنها بدست می آید. نسبت سودخالص به ارزش بازار سهام: این نسبت از تقسیم سودخالص (سود پس از کسر مالیات با توجه به آخرین قلم درج در سود وزیان) به ارزش بازار بدست می آید. نسبت جریان نقدعملیاتی به ارزش بازار سهام: این نسبت از تقسیم جریان نقد عملیاتی (سودخالص با هزینه استهلاك جمع می گردد با 72
سنجش عملکرد مبتنی بر متغیرهاي چندگانه حسابداري / شادي شاهوردیانی ندا مایناي ی و محمد علیجانی توجه به صورت جریانات نقدي) بر ارزش بازار سهام بدست می آید. البته در محاسبه جریان نقد عملیاتی به جهت سهولت وسرعت محاسبات فرض می شود که اثر تغییرات در اقلام داراییها وبدهیهاي جاري ابتدا وپایان دوره که بر مبلغ سود نقدي موثر می باشند همدیگر را خنثی نموده و تفاوت با اهمیتی باقی نمی ماند. درنتیجه مبلغ محاسبه شده تقریب قابل قبولی از سود نقدي واحد تجاري است. 4- روش شناسی پژوهش از: روش شناسی تحقیق حاضر توصیفی از نوع همبستگی پس رویدادي و کاربردي است.بدین گونه که درمورد وقایعی که پیش تر رخ داده و نتایجی که حاصل آمده است وتکرار آنها به صورت آزمایشی میسر نیست کشف روابط از طریق مطالعه نتایج موجود از زمینه هاي قبلی صورت می پذیرد ) قاسم ظهوري 1378) (1 (2 (3 در تحقیق حاضر جهت بررسی روابط بین متغیرهاي فرضیه هاي تحقیق از مدل آماري رگرسیون پنل دیتا استفاده شده است.که در این تحقیق فرضیه ها عبارتند بین ارزش دفتري صاحبان سهام نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود داردو براساس دارد. آن امکان سنجش عملکرد وجود بین سود خالص نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود داردو براساس آن امکان سنجش عملکرد وجود دارد. بین جریان نقدعملیاتی نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد و براساس آن امکان سنجش عملکرد وجود دارد. در سالهاي اخیر استفاده از روشهاي پنل دیتا براي آزمون فرضیه ها با دیدگاه اقتصادي و حسابداري افزایش چشمگیري یافته است. پنل دیتا ترکیبی از سري زمانی و داده هاي مقطعی است در مدل پنل دیتا می توان کمبودهایی را که هریک از مدلهاي سري زمانی و داده هاي مقطعی وجود دارد را کاهش داد. مشکلات مدلهاي سري زمانی معمولا مشکل خود همبستگی می باشد ودر آمارهاي مقطعی مشکل واریانس ناهمسانی وجود دارد در پنل با تلفیق این دو گروه اطلاعات با افزایش تعداد مشاهدات و درجه آزادي مشکل همراستایی بین متغیرهاي توضیحی کمتر می شود و کارایی تخمین اقتصاد سنجی افزایش می یابد.(شریف جدیدي- 1388 ) جهت جمع آوري اطلاعات مورد نیاز آزمون فرضیه ها در مرحله اول اطلاعات با توجه به مطالعه کتاب ها مقالات و پایان نامه هاي قبلی که در ارتباط با موضوع تحقیق حاضر بوده اند جمع آوري شده است و جهت رسیدن به اهداف تحقیق و پاسخ دادن به فرضیه هاي تحقیق داده هاي مورد نیاز از صورتهاي مالی اساسی و در مواردي نیز از گزارشات حسابرسی و بازرس قانونی اظهارنامه مالیاتی گزارش هیي ت مدیره به مجمع عمومی و گزارش افزایش سرمایه از چند صنعت بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است که این صنایع شامل صنایع ماشین آلات مواد غذایی کانی غیرفلزي فلزات اساسی مواد محصولات دارویی و قند وشکر می باشد که اطلاعات 50 شرکت به طور نمونه در سال هاي 1386 الی 1390 انتخاب شده است. در مرحله بعدي براي انجام محاسبات اولیه متغیرهاي تحقیق از نرم افزار excel استفاده شده است و بعد از محاسبات اولیه جهت تحلیل آماري از نرم افزار Eviewاستفاده شده است تا به نتیجه دست یافته و مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. 5 -یافته هاي پژوهش جدول زیر آمار توصیفی متغیرهاي رابطه را نشان می دهد که شامل اطلاعات مربوط به میانگین میانه بیشینه وکمینه چولگی و کشیدگی و... است. سال سوم / شماره نهم/ بهار 73 1393
فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران آمار توصیفی متغیرهاي رابطه نام متغیر نرخ بازده سهام عادي نماد متغیر میانگین میانه بیشینه انحراف کمینه معیار چولگی کشیدگی 5.515240 43.44 59.02 52.51 1.275218 5.43 3.61 3.88 0.572778-1.174086 85552649.21-147846968.7 29320426-197505407.7 31035715.34-189277988.5 2.717597 867766894 310052696.8 322093614.4 0.156099 27373999.21 7638983 9363688.544 0.291439 n 48949811.94 db 12149764 sb 15254911.82 jb نسبت ارزش دفتري به بازار نسبت سود خالص به ارزش بازار نسبت جریان نقدعملیاتی به ارزش بازار اصلی ترین شاخص مرکزي میانگین است که نشان دهنده نقطه تعادل و مرکز ثقل توزیع است و شاخص مناسبی براي نشان دادن مرکزیت داده هاست. براي مثال مقدار میانگین براي متغیر نرخ بازده برابر با 0/29 است که نشان می دهد بیشتر داده ها حول این نقطه تمرکز یافته اند. میانه یکی دیگر از شاخصهاي مرکزي است که وضعیت جامعه را نشان میدهد. همانطور که مشاهده میشود میانه این متغیر 0,156 است که نشان میدهد که نیمی از داده ها کمتر از این مقدار و نیمی دیگر بیشتر از این مقدار هستند. همچنین به طور کلی پارامترهاي پراکندگی معیاري براي تعیین میزان پراکندگی از یکدیگر یا میزان پراکندگی آنها نسبت به میانگین است. از مهم ترین پارامترهاي پراکندگی انحراف معیار است. میزان عدم تقارن منحنی فراوانی را چولگی مینامند. اگر ضریب چولگی صفر باشد جامعه کاملا متقارن است و چنانچه این ضریب مثبت باشد چولگی به راست و اگرضریب منفی باشد چولگی به چپ دارد. میزان کشیدگی یا پخی منحنی فراوانی نسبت به منحنی نرمال استاندارد را برجستگی یا کشیدگی مینامند. در جدول بالا تمامی متغیرهاي مورد استفاده در این پژوهش از نظر شاخصهاي پراکندگی و شاخصهاي مرکزي مورد بررسی قرار گرفتهاند. استنباط آماري مدل در این بخش به منظور پاسخگویی به فرضیههاي تعریف شده رابطه زیر برآورد می شود و از نتایج آن براي پاسخگویی به فرضیه ها استفاده میشود. N it = α 0 +β 1 LNDB it +β 2 LNJB it +β3 LNSB it + e it N :متغیر it وابسته α :عرض 0 از مبدا β3 :شیب β 2 β 1 خط : JB it SB it DB it متغیر هاي مستقل e :اخلال it در داده ها نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها در جدول زیر اراي ه شده است. متغیرها مقدار ثابت ضریب 4.785992 ضرایب انحراف معیار 0.877684 آمارهt 5.452978 سطح معنی داري 0.0000 0.0000 0.0003-6.267882 3.664682 0.053521 0.053243-0.335464 0.195118 0.0002-3.830659 0.031245-0.119690 R2= 0.507932 F-statistic=3.910602 ( prob = 0.000) = Durbin-Watson stat 2.060932 LNDB LNJB LNSB با توجه به مقدار آماره آزمون F و همچنین سطح احتمال معنی داري (prob) به دست آمده براي آماره F که برابر با صفر است( 0.05 (p-value نتیجه می گیریم H 0 فرض رد میشود و این نشان میدهد که تمامی ضرایب رگرسیون به طور همزمان صفر نیستند. بنابراین مدل برازش شده در حالت کلی مناسب است. همچنین مطابق با نتایج به دست آمده در جدول بالا و با توجه به مقدار سطح معنی داري prob) ( آماره t به دست آمده تمامی متغیرهاي مورد استفاده در مدل در سطح معناداري درصد 5 از معناداري آماري لازم برخوردار بوده و معنادار هستند چرا که مقدار prob دست آمده براي تمام ضرایب موجود در مدل از کمتر است. به 0,05 ضمنا ضریب تعیین ) 2 R) برآوردي مدل مورد نظر نیز برابر با 0,507 میباشد و این موضوع حکایت از توضیح- 74
سنجش عملکرد مبتنی بر متغیرهاي چندگانه حسابداري / شادي شاهوردیانی ندا مایناي ی و محمد علیجانی دهندگی مناسب مدل برآوردي دارد چرا که این عدد نشان میدهد که حدود درصد از تغییرات متغیر 51 وابسته به وسیله متغیرهاي مستقل در نظر گرفته شده توضیح داده میشوند. همچنین توجه به این نکته ضروري است که برآورد این رابطه با روش حداقل مربعات تعمیمیافته (GLS) انجام گرفته است بنابراین نتایج موجود از کارایی لازم برخوردارند. مدل رگرسیونی این تحقیق به شرح زیر می باشد: N it = 4.7859-0.335 LNDB it +0.195 LNJB it - 0.1197 LNSB it + e it N :متغیر it وابسته 4.7859 :عرض از مبدا 0.335-0.195 0.1197 -:شیب خط : JB it SB it DB it متغیر هاي مستقل e :اخلال it در داده ها بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده در جدول فوق نتیجه می گیریم در سطح معنی داري 5 درصد فروض زیر برقرار است: (1 (2 (3 بین ارزش دفتري صاحبان سهام نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. بین سود خالص نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. بین جریان نقدعملیاتی نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. در ادامه نیاز است که به بررسی فروض مورد نیاز مدل بپردازیم تا نتیجه گیري هاي حاصل تایید شود. آنالیز باقیمانده ها بررسی مستقل بودن یا خود همبستگی یکی از روش هاي بررسی خود همبستگی استفاده از آزمون دوربین واتسون می باشد که اگر مقدار آن عددي بین 1,5 تا 2,5 باشد نشان دهنده عدم خود همبستگی می باشد و با توجه به اینکه مقدار این آماره 2.060932 می باشد نتیجه می گیریم خود همبستگی وجود ندارد. بررسی همسانی واریانس براي بررسی همسانی واریانس فروض ما به صورت زیر است: H 0 H 1 : همسانی واریانس برقرار است. : همسانی واریانس برقرار نیست. روش بارتلت لون براون- فورسیته مقدار آماره 37.65466 درجه آزادي 49 احتمال معنی داري 0.8623 0.8275 0.7991 (49, 200) (49, 200) 0.863548 0.815448 جهت بررسی همسانی واریانس از سه روش بارتلت لون براون فورسیته استفاده شده است. با توجه به اینکه مقدار احتمال معنی داري بیش از 0,05 می باشد در هیچ کدام از آزمون هاي مورد استفاده نمی توان فرض صفر را رد نمود و بنابراین فرض همسانی واریانس برقرار است. بررسی مانایی یا سکون باقیمانده ها همان گونه که در قسمت قبل بیان شد براي اجتناب از به وجود آمدن مشکل رگرسیون کاذب نیاز است که باقیمانده ها داراي ساختار مانا باشند از این رو آزمون سکون یا مانایی فیلیپس پرون فیشر با فروض زیر را بر روي باقیمانده ها انجام می دهیم. آزمون مانایی فیلیپس پرون فیشر عدم مانایی ) وجود ریشه واحد): آماره مانا هستند : p-value 0.0000 207.016 با توجه به مقدار آماره و احتمال معنی داري 0,0000 فرض صفر معنی دار نیست و رد می شود بنابراین نتیجه می گیریم که باقیمانده ها مانا هستند. نرمال بودن باقیمانده ها باقیمانده هاي حاصل از مدل انحرافی کمی از نرمال بودن دارند که با توجه به حجم مشاهدات قابل چشم پوشی می باشد. سال سوم / شماره نهم/ بهار 75 1393
فصلنامه علمی پژوهشی دانش حسابداري و حسابرسی مدیریت انجمن حسابداري مدیریت ایران 6- نتیجه گیري و بحث تحقیق حاضر به سنجش عملکرد مبتنی بر متغیر هاي چندگانه حسابداري پرداخته است تا اطلاعاتی جهت تصیمیم گیري سرمایه گذاران جهت سرمایه گذاري در سهام نگهداري و فروش سهام و تصمیمات اقتصادي اتخاذ نمایند. با استفاده از متغیرهاي چندگانه تاحدودي اطلاعات مورد نیاز در اختیار سرمایه گذاران قرار می گیرد و همچنین یکی از معیارهاي اساسی براي تصمیم گیري در بورس بازده سهام می باشد بازده سهام خود به تنهایی داراي محتواي اطلاعاتی است و بیشتر سرمایه گذاران بالفعل و بالقوه در تجزیه و تحلیل مالی و پیش بینی ها ار آن استفاده می نمایند.که هدف از انجام تحقیق مذکور بررسی رابطه بین نسبت ارزش دفتري حقوق صاحبان سهام به ارزش بازار نسبت سود خالص به ارزش بازار نسبت سود خالص به ارزش بازار نسبت جریان هاي نقد عملیاتی به ارزش بازار با نرخ بازده سهام عادي بوده است. در حیطه این تحقیق تحقیقات مشابه چه در خارج وچه در داخل کشور انجام شده است که فرضیات هم راستا با فرضیات این تحقیق در اکثر آن ها تایید شده و فقط داراي قوت و ضعف هاي متفاوتی در نوع رابطه بوده اند. که نتایج حاصل از آزمون فرضیه هاي تحقیق به طور خلاصه به شرح ذیل می باشد: (1 (2 با کسب نتیجه مذکور و به جهت اطمینان از صحت رگرسیون انجام شده آزمون هاي لازم جهت اطمینان بررسی مستقل بودن یا خود همبستگی بررسی همسانی واریانس بررسی مانایی یا سکون باقیمانده نرمال بودن باقیمانده انجام شده و نتایج قابل قبول اخذ گردیده است. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده از استنباط آماري مدل و آنالیز باقیمانده ها نتیجه می گیریم در سطح معنی داري 5 درصد فروض زیر برقرار است: بین ارزش دفتري صاحبان سهام نسبت به ارزش بازار و نرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. بین سود خالص نسبت به ارزش بازار و نرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. 3) بین جریان نقدعملیاتی نسبت به ارزش بازار ونرخ بازده سهام عادي رابطه معنی دار وجود دارد. یافتههاي پژوهش مبنایی براي اراي ه پیشنهادات زیر را فراهم نموده است: تبیین رابطه بین متغیرهاي چند گانه حسابداري و نرخ بازده سهام عادي به تفکیک صنایع. تبیین رابطه بین متغیرهاي کلان اقتصادي با نرخ بازده سهام عادي به تفکیک صنایع. تحقیق انجام شده در دوره زمانی بیشتر. سنجش دیگر متغیرهاي حسابداري با نرخ بازده سهام عادي. فهرست منابع رسولی حبیب ا... 1388 بررسی رابطه بین متغیرهاي حسابداري و ارزش بازار سهام شرکت هاي پذیرفته شده در بازار بورس تهران فصلنامه مدیریت سال ششم شماره 15. بهرامفر نقی شمس عالم سید حسام 1383 بررسی تاثیر متغیرهاي حسابداري بر بازده غیر عادي آتی بررسی فصلنامه حسابداري وحسابرسی دوره 11 شماره 3. پی جونز چالرز 1387 مدیریت سرمایه گذاري ترجمه رضا تهرانی و عسگر نوربخش انتشارات نگاه دانش. ثقفی علی سلیمی محمدجواد 1384 بررسی متغیرهاي بنیادي حسابداري وبازده سهام مجله علوم اجتماعی وانسانی دانشگاه شیراز ویژه نامه حسابداري. دستگیر محسن سعیدي علی 1389 سیستم هاي اطلاعاتی حسابداري تهران :انتشارات ترمه. رسولی حبیب ا... 1388 بررسی رابطه بین متغیرهاي حسابداري و ارزش بازار سهام شرکت هاي پذیرفته شده در بازار بورس تهران فصلنامه مدیریت سال ششم شماره 15. رهنماي رودپشتی فریدون. (1378) مبانی حسابداري مدیریت تهران:دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. 76
سنجش عملکرد مبتنی بر متغیرهاي چندگانه حسابداري / شادي شاهوردیانی ندا مایناي ی و محمد علیجانی Zimmermam,J.,Waths,R.,1986,Positive Acconting,Theory Prentic Hall International Reyburn,J.,1986,The association of operating cash flow & accruals with security returns,jurnal of Accounting Research FASB,1980,Qualitative Characteristics of Accounting Information,St شریف جدیدي علی 1388 بررسی رابطه بین متغیرهاي حسابداري با بازده سهام به تفکیک صنایع در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز. ظهوري قاسم 1378 کاربردروشهاي تحقیق علوم اجتماعی در مدیریت چاپ اول انتشارات میر. مرادزاده فرد مهدي 1383 بررسی نقش متغیرهاي چندگانه حسابداري جهت پیش بینی بازده سهام عادي در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پایان نامه دکتري دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات. نیکخواه آزاد علی ( 1388 ) بیانیه مفاهیم بنیادي حسابرسی نشریه 121 سازمان حسابرسی. Greig,A.C.,1992,Fundamental analysis and subeguent stock returns journal of Accounting Economics Dechow,P.M.,Hutton,A.p.,Meulbroek,L.and Sloan,R.G.,2001,"short-sellers, Fundamental analysis and stock returns",journal of Financial Economics Lam,K.,2002,The Relationship between size,book-to-market equity ratio, earnings-price ratio,and return for the Hongkong stock market,global Finance Journal Bernard,V.L,1995,"Felthm,ohlson frame work:implicatation for Empiricists " Contemporary Accounting Research Chen,p.and Zhang,GHow do accounting variables explain stock price movements? Theory and eridence,journal of Accounting and Economics Easton,p.and Harris,T.Earnings as an explanatory variable for returns, Journal of Acconting Research Ashigh,A.,1994,The Incremental Information Content of Earning Working Capital Fom Operations And Cash Flow,Journal Of Acconting Cook,T.,Rozerf,MS.,1994,Size & Earning/Price Ration Anomalies One Effect Or Two?,Journal Of Financial &Quantit &Quantitative Easton,Harris & Ohlson,1992,Aggregate Accounting Earnings can Explainin Most Of Security Returns,Journal Of Accounting Lipe,R.,1996,The Information Contained In The Components Of Earning, Journal Of Accounting سال سوم / شماره نهم/ بهار 77 1393